os alfabetos das beiras do mar de fora
preludio
Felipe Zapico, incombustible desde las Barricadas en Flor ({ un texto de Eloisa Otero, en Tam Tam Pres)
Miguel Suarez, el amigo adorable, el poeta verdadero, nuestro " Ruinas" querido
Ven ya verano
uña luminosa en manos de bondad
meñique salado
He dormido demasiado este invierno
-se dice ese hombre-
No pisé la nieve.
No llamé a puerta alguna.
El hombre de los sueños
no se acostó en mi lecho.
(Cuaderno de otoño)
Un puñado de moras, bien negras, prietas, dulces, convida al corro (rodillas rozadas), en este prado.
(Cuaderno de primavera)
Mediodía. Sus pestañas pespuntan las sabanas del tendal: las iniciales de los zarcillos, la herida sin cerrar de las anémonas, el pudor de las violetas.
Bajo sus párpados salta en el aire na cascada, desbroza una fuente. Lo profundo: esto es, lo diminuto.
Pero sobre todo no hay que olvidar que a Miguel LE DUELE, el pueblo, con sus antepasados, sus casas deshabitadas, el campo por poblar, los personajes malditos y tanta guerra inútil y tanta palabra vana y tanta injusticia idemne, de ahí por ejemplo, uno de sus poemas:
Ni Dios ni amo.
Caldero de latón el Ojo restaña mil grietas.
Hierve dentro y fuera.
(LANZADOR DE DADOS)
Hace un inventario de perfumes venenosos.
Al espadachín en nada imita si voltea su puño.
Ah! Eres el Gran Enredador.
El cuchillo preciso
(entre un sombrero de moho
y el hueso dúctil).
Candil sigiloso y fantasmagórico:
-La mañana no se burlará de sus heladas mejillas.
Por VÍCTOR M. DÍEZ
No sería fandango si no fuera una ventana abierta sin cortina, una ventana a poniente y ese rosal apuñalado de crepúsculo. Donde tú fumas: hozó el jabalí y parió la vaca; se atropó yerba y se matuteó pólvora en un costal. No sería fandango si no fuera tu habitación de hoja de parra y tu catre un mulo derrengado, a los pies de ese suelo cubierto de periódicos mientras hierve la sopa. Las barajas cantan, rajan por el roce de una geografía llena de urticarias y de ampollas del imperialismo. Luz en los televisores alemanes vigilados por policías de cuero en la otra acera. No sería fandango si no fuera un filo el cordal de la montaña que brilla para los ojos que ven al maquis como un dibujo de mozo enamorado. No sería cante si no fueras el agua en el sumidero de una bañera, que desaparece sobre sí misma, como una aguja. No serías flamenquín, pardal, si no fueras pájaro que pide baile en medio del baile; hay un rincón y un ramo de muchachas que taconean con tus botines raídos en el ajedrez de un cafetín.

XXXIX
Gastar saliva
es gazmiarse a los postres:
— Esto no es vida…
(A Miguel Suárez)
JOSÉ-MIGUEL ULLÁN
(‘Amo de llaves’, 2003)
:: POEMAS DE MIGUEL SUÁREZ
Sin lumbre. En el otoño más ronco de nuestra vida. Pensamientos cayendo como hojas. Cordiformes junto al brazo amputado, mortecinos sobre la mano leída con besos.
Escaleras de la hospitalidad. Su recodo hacia el espíritu; al patio de luces. Postigo, ropa, pozo. La profunda yedra. Un plato con pan y agua. ¿Vendrá nuestro pájaro a aliviarnos?
Rastro de cal bajo los andamios, caballito plateado de mudanzas. En la nuca de la multitud, silbaremos también su sola nota: amparo.
VENTANA AL PONIENTE
Las ramas invernales de allí despuntan
sus yemas aquí.
Quien no se hace con un lugar arremolina
nieve en torno a la puerta. Un
vagabundo pasa y con su pelliza avivó
esta lumbre.
Cuando remueves las tejas, callan
las palabras de los ojos. Broza y musgo
descubres: la voz del cuidado.
"Pájaros, traedme las lenguas más exóticas! Las antiguas las desaparecidas." Miguel Suarez
Los últimos "versos" del poeta, del amigo entrañable, mi adorable Ruinas
Y de la mano de la generosidad de la excelente revista TAM TAM PRESS, aquí esos textos, que irradian la inconsumible belleza de las cosas pequeñas, de esos instantes que el tiempo adora y hace eternos.
Miguel Suárez, bailando, en una imagen retrospectiva. Fotografía: Jesús Ortiz. |
El pasado domingo 16 de octubre se celebró en el Cafetín El largo Adiós de Valladolid un así llamado Vermú Poético para recordar al poeta Miguel Suárez, fallecido el 29 de septiembre de 2022 en La Valcueva, León, en la casa familiar donde residía desde unos pocos años atrás.
Actores y músicos, todos amigos del poeta, leyeron poemas de su obra, tocaron y cantaron para él. Al final del acto, su hermana melliza, Carmen, le entregó a la actriz Rosa Manzano unos folios que recogían las últimas palabras, parece ser, que el poeta dejara escritas, como un proyecto de nueva y esperanzada escritura. Su lectura cerró el acto.
Carmen Fernández Suárez nos ha hecho llegar generosamente esos folios inéditos para que los publiquemos aquí, como un hermoso testimonio de la profunda y alta razón y voz poética que Miguel Suárez mantuvo toda su vida, a pesar de los pesares, hasta casi el final.
Por MIGUEL SUÁREZ
Martes, 15 de diciembre de 2020.
Borrador escrito a la hora de la sobremesa con un vaso de agua y fumando tabaco de liar.
(Asociaciones de liar:
1.- tiene alguna relación con labores artesanas, dibujar, liar …
2.- crean un tempo lento necesario para el respirar del borrador, incluso con sus volutas de humo).
NOTA BENE: hay un cielo hermoso de luz y nubes, de nubes y luz.
CITA
…hay una rosa vermelha… mia mae cuando morreu… adeus…, adeus …, trae una rosa encarnada pra mim…
Carlos do Carmo, acompañado de un piano.
1. ¿Aquí hay por fin un poema-canción? ¿Sí? Si!! Títulos posibles para el poema-canción, que pertenece al cuaderno que abrí en setiembre aquí recién llegado tras más de 15 años de silencio literario (reflejo de un silencio existencial y de un dolor crónico anímico y físico), titulado ELOGIO DEL SAUCO, que iría acompañado de fotografías hechas durante los paseos.
Este cuaderno surgió del rebrotar, al contacto con esta vida nueva aquí, del libro en proyecto y no escrito titulado LÁZARO, DESPUÉS, perdido en una noche de lluvia, serrín, gentío y alcohol en el Cafetín El largo adiós de Valladolid en 1998, tras tres años de acumulación rítmica- de imágenes y de pensamiento.
EL proyecto del libro ya en marcha y cuasi escrito se iniciaba con una primera parte titulada 21 TESIS:
– la primera, la vida, esa indomable.
– la segunda, sonreiré hasta el final.
– la tercera, “no te soltaré hasta que me bendigas”, grito que le dijo Jacob al Ángel en su lucha a brazo partido.
– la cuarta, LA BELLEZA, hija de la indignación y la fraternidad.
(Posibles títulos del poema-canción).
– La existencia y la presencia.
Árbol, árboles, hablad! Cantad! Silbadme una canción!
Perros, contestadme en francés! Gatos, susurradme en portugués!
Pájaros, traedme las lenguas más exóticas! Las antiguas
las desaparecidas.
Vacas, estad!
Vacas, estad! Pastad.
Caballos, vacas, ovejas
mugid, relinchad, balad!
Que suenen esquilas y campanillas!
Para el confinado, en soledad y frío (esto no debiera tener importancia), el inexistente.
Chimeneas, hacedme llegar las palabras mientras se cocina el plato! Traedme el ruido de platos, vasos y cucharas, el olor a manzanas asadas, el tintineo de un armario de cocina, los sonidos del refrito y del hervor, traedme el humo de cazuelas y sartenes por las calles hasta aquí…
Máquinas del totalitarismo Tecnolotófago, seguís atiborrando a los hombres mónadas (el inverso de nuestros ancestros nómadas), ángeles guardianes del dios de los cielos, de satélites, dios en verdad omnipresente y omnisciente (vid la fanfarria teológica de los viejos y nuevos teólogos, aunque ahora se llamen emprendedores, comerciales y grandes prohombres) escupiendo nuestro inglés malparido.
Oír unos pasos, ver unas huellas humanas en la nieve (foto, huellas en la nieve del panadero que a diario me trae el pan a la ventana).
Oír las ruedas de una bici, un buenos días o un buenas tardes, o de una niña a un niño que baja en patinete “que te la vas a pegar!”.
Si bajara un carro con dos vacas suicidas repleto de hierba seca, el mundo sería “pra mim un paradiso terrestre! (Ver Dante-Pound).
Sol, sal, reluce y caliéntame los huesos!, pero déjame la cabeza fría como al abrir los ojos al despertar, o al darme agua fresca en la cara.
PRÓLOGO A LAS FÁBULAS DOMÉSTICAS, de ANÍBAL NÚÑEZ
PRÓLOGO A LAS FÁBULAS DOMÉSTICAS, de ANÍBAL NÚÑEZ
Hay cosas que saltan a la vista,
cabronadas urdida-s-utilmente,
multiforme injusticias con modelos
de todos los tamaños y precios
asequibles a todos los bolsillos,
…cosas que saltan a la vista
como el aceite hirviendo.
Y gafas protectoras al alcance de todo
vicho viviente, en
nuestra sección menaje del hogar.
Muere el poeta David González dejando en las librerías su último poemario, ‘La canción de la luciérnaga’ – TAM-TAM PRESS
Muere el poeta David González dejando en las librerías su último poemario, ‘La canción de la luciérnaga’
El poeta asturiano David González ha fallecido en la madrugada de este lunes 6 de febrero, a consecuencia de un cáncer con el que convivía desde hace tiempo. La noticia de su fallecimiento coincide con la llegada a las librerías de su último libro, ‘La canción de la luciérnaga‘ (Editorial Páramo, Valladolid, 2023), en el que dejó escritos sus últimos poemas.
David González (San Andrés de los Tacones, Gijón, 1964) quiso ser una especie de «poeta maldito» y de alguna manera lo logró. Deja un legado con títulos como El demonio te coma las orejas (1997 y 2008), Sembrando hogueras (2001), Anda hombre, levántate de ti (2004), Reza lo que sepas (2006), Algo que declarar (2007), En las tierras de Goliat (2008) y Loser (2009). En 2015 dio comienzo a la escritura de un ciclo autobiográfico poético narrativo con títulos como Campanas de Etiopía (2015), De todo corazón (2015), Si te echan mano al cuello, encontrarán la soga (2016), Siguiendo los pasos del hombre que se fue (2017), Kiepenkerl (2018) o Lo que se puede contar (2019).
Participó en más de cien antologías, y su obra está incluida en algunas como Feroces (1998), Voces del Extremo (1999, 2000, 2001, 2002, 2004, 2006, 2009, 2011 y 2013), Poesía para los que leen prosa (2004), Once poetas críticos en la poesía española reciente (2008), Disociados (2013 y 2014) o Disidentes (2014). Además de escribir, dirigió la colección de poesía Zigurat, del Ateneo Obrero de Gijón.
En todos y cada uno de sus libros David González desnudó sus emociones, las mismas con las que salpicó sus colaboraciones en otras publicaciones y revistas, y allá donde dejara su impronta. Su vida no estuvo exenta de momentos duros, como cuando pasó por la cárcel por participar en un atraco siendo muy joven. Fue precisamente en la cárcel donde descubrió su vocación poética, y empezó a vomitar versos que, con el tiempo, han sido traducidos a distintos idiomas como el húngaro, el árabe, el portugués, el inglés y el alemán. Desde que empezó a escribir, David volcó buena parte de su vida hacia las actividades culturales y también protagonizó un documental sobre su vida y su obra, ‘Vocación de perdedor’, dirigido y estrenado en 2019 por César Tamargo Álvarez.
La canción de la luciérnaga, su último libro de poesía, hace el número 9 de la serie “Los que viven conmigo” en Editorial Páramo. Sobre estas líneas se pueden leer dos de los poemas del libro.
David González llevaba un tiempo compartiendo en sus redes sociales lo que él llamaba sus últimas palabras. «He pensado mucho en el cáncer y he llegado a la conclusión de que los que tienen que luchar son los médicos. Lo único que podemos hacer los enfermos es resistir a todas las perrerías que vas a tener que soportar a lo largo de la enfermedad», escribió hace unos meses.
David Gonzajez, agora na Aldea do noso coraçao
Rafael Pillado, Elegía rota ao amigo que habita na Aldea Alada do noso coraçao
ELEGÍA A RAFAEL
"Non río da morte.
Porén coñezo a súa
branca casa, coñezo a súa
branca vestimenta, coñezo
a súa lentura e o seu silencio.
Velaí, a morte non
me visitou aínda,
e vostedes preguntarán: que
coñeces? Non coñezo nada."
JAVIER HERAUD
"Endexamais vos direi ADEUS,
á vosa cita non faltarei."
É impagabel este día eterno sen ceos troquelados
dunha "fe adorábel que o fado blasfema"
sen un só deus verdadeiro
e sen xaculatorias do medo e a amargura.
Unha bandada vermella de mans clandestinas
acompaña esta rexa tristura
porén tamén ondean albos manteis
de apertas comestíbeis.
Hoxe
un soño que non dorme
repousa con toda o cansanzo do mundo
nos ollos desorbitados de escuitar
como cedes a vida
o seu son de semente
co peso xusto
a indomábel sabenza
por exemplo, de amar de pé,
sen concesións.
Hoxe a cidade ten os pés fríos e toda
(ela é unha vermella periferia
onde ninguén pide esmola
2
nin implora unha vixilia de avemarías e trompetas
así e todo
hai unha colleita no aire
de propicias primaveras
que nos obriga a estibar esta urxente dor.
Hoxe
os guindastres e as rúas apértanse
até facer da dor, sal groso
e un desamparo de xanelas conxeladas
atinxe os reloxios
agora boquiabertos.
Hoxe
até as pedras
cancelan o seu silencio
e un monólogo atroz descende deica a beira
asolagando o que queda deste día sen ósos.
Até os mercachifres pecharon
os seus almacéns de promesas
e abre o mar a súa magnífica colleita
de soles maduros e naufraxios
e non por decreto xaxúa o crepúsculo
un hoxe sen présa
e plaxia o teu nome
a lembranza das árbores.
Un silencio pulido de espellos
multiplica até non dicir basta
unha orfandade que herda
o teu teimoso e fiel apego
ao xénero humano.
Hoxe a mentira tórcese e avergoña
e dálle as costas á voz de seu amo e lastimeira
agocha
nos faiados da piedade.
A luz esgalla en dous o pan
mentres crepita á porta do forno e lóuvanos.
Vallejo dixo que hai na vida tan fortes bateduras
que todo o vivido empoza na ialma
e por un intre sen palabras
cruzamos o país da túa ausencia
e xa estás aquí de novo
os risos dos nenos son flores
nos corazóns que se erguen humildosos
altivos
rimando os seus latexos
con todas as convocatorias que nos deixan nas rúas
unha vez máis abertas
ás músicas de todos os pasos
tantáns acesos de carraxe de rabia e de inocencia.
Amigo compañeiro Rafael
camarada de madrugadas a mans dadas
de unha en unha
sen a menor dúbida
fundiremos toda esa parafusería da morte
e a súa letal papiroflexia de amianto.
Maldita sexa a externalización da miseria
e o seu pulero negocio de ferralla.
Nós somos do aire libre, libres
e gustamos de soñar espertos
para que sigas vivo en cada berro de resistencia e riso
que demos sen descanso.
Que daría eu por ter todos os versos libres
e as palabras recén traídas
do silencio parasí poder estar á altura do vermello emblema dos feitos a mesmísima vida rimando con noites e días
namentres arde o esquenzo na túa lembranza.
E así, con todo o presente por diante
dun só tallo
remato con esta poesía que nos treme.
-KARLOTTI-
Traducción da nosa querida amiga @IOLANDA TEIXEIRO.
Na tarde do 20 de febreiro do 2023 finaba Rafael Pillado Lista, vítima dun sistema neglixente que
rouboulle anos de vida por expoñelo ao amianto; ese inimigo silencioso. Pillado (San Cibrao, 1942),
como o coñecíamos, residiu en Ferrol desde os dous anos, seguindo ao seu pai -preso no Castelo de
San Felipe- pola súa militancia antifranquista.
Aos 15 anos incorporouse á Escola de Aprendices da E.N, Bazán., empresa onde transcorre toda a
súa vida laboral. En 1960 afíliase ao PCE, desenvolvendo unha intensa actividade política e
sindical, participando na fundación das CCOO. Foi detido e encarcerado en varias ocasións e, por
sucesos do 10 de marzo de 1972, foi procesado polo TOP no coñecido Xuízo dos 23, sendo
condeado a 7 anos de cárcere, dos que cumpriu 4 por ser amnistiado na transición. Foi confundador
do PCG, militou na Asemblea para Unidad dos Comunistas, Partido dos Traballadores e PSOE.
Actualmente colaboraba como inscrito en PODEMOS.
Foi cofundador do Comité Cidadán de Emerxencia para a Ría de Ferrol, da asociación cultural Fuco
Buxán, membro de honor da mesma, e da Asociación Galega de Vítimas do Amianto (AGAVIDA).
Rafael estará sempre nas nosas lembranzas como persoa loitadora polos dereitos sociais e políticos
a prol da democracia e cultivaremos a súa herdanza: dignidade, semente de vencer e alegría.
Asociación Cultural Fuco Buxán
Yo no me río de la muerte.
Sin embargo conozco su
blanca casa, conozco su
blanca vestimenta, conozco
su humedad y su silencio.
Claro está, la muerte no
me ha visitado todavía,
y uds. preguntarán: ¿qué
conoces? No conozco nada.
JAVIER HERAUD
“Jamás os dire ADIOS, a vuestra cita no faltare”
Es impagable este día eterno sin cielos troquelados
de una “fe adorable que el destino blasfema”
sin un solo dios verdadero
y sin las jaculatorias del miedo y la amargura
Una bandada roja de manos clandestinas
acompaña esta firme tristeza
sin embargo también ondean manteles blancos
de abrazos comestible
Hoy
un sueño que no duerme
se posa con toda la fatiga del mundo
en los ojos desorbitados de escuchar
como cedes la vida
su sonido de semilla
con el peso justo
la indomable sabiduría
por ejemplo, de amar de pie
sin concesiones
Hoy la ciudad tiene los pies fríos y toda ella es una roja periferia donde nadie pide limosna
ni súplica una vigilia de avemarias y trompetas
no obstante
hay una cosecha en el aire
de propicias primaveras
2
que nos obliga a estibar este urgente dolor
Hoy
las grúas y las calles se abrazan
hasta hacer del dolor sal gruesa
y un desamparo de ventanas congeladas
alcanza a los relojes
ahora boquiabiertos
Hoy
hasta las piedras
cancelan su silencio
y un monólogo atroz desciende hasta la orilla
anegando lo que queda de este día sin huesos
Hasta los mercachifles han cerrado
sus almacenes de promesas
y abre el mar su magnífica cosecha
de soles maduros y naufragios
y no por decreto ayuna el crepúsculo
un hoy sin prisa
y plagia tu nombre
la memoria de los árboles.
Un silencio pulido de espejos
multiplica hasta no decir basta
una orfandad que hereda
tu terco y fiel apego
al género humano
Hoy la mentira se dobla y se avergüenza
y da la espalda a la voz de su amo y compungida
se esconde
en los trasteros de la piedad
La luz nos parte en dos el pan
3
mientras crepita a la puerta del horno y nos ensalza
Vallejo dijo que hay golpes en la vida tan fuertes
que todo lo vivido se empoza en el alma
y por un momento sin palabras
cruzamos el país de tu ausencia
y ya estas aqui denuevo
las risas de los niños son flores
en los corazones que se alzan humildes
altivos
rimando sus latidos
con todas las convocatorias que nos dejas en las calles
una vez más abiertas
a las músicas de todos los pasos
tantanes encendidos de coraje de rabia y de inocencia
Amigo compañero Rafael camarada de madrugadas entregadas en mano de una en una
sin la menor duda
fundiremos toda esta tornillería de la muerte
y su letal papiroflexia de amianto
Maldita sea la externalización de la miseria
y su pulcro negocio de chatarra
Nosotros somos del aire libre libres
y nos gusta soñar despiertos
para que sigas vivo en cada grito de resistencia y risa
que demos sin descanso.
Que daria yo por tener todos los versos libres
y las palabras recien traidas del silencio
para así poder estar a la altura del rojo emblema de los hechos la mismísima vida rimando con noches y con días
mientras arde el olvido en tu memoria
Y así con todo el presente por delante
de un solo tajo
acabo con esta poesía que nos tiembla.
4
Chefa Alonso presenta en Madrid la edición ampliada de su libro «Improvisación libre. La composición en movimiento»
La compositora, saxofonista y percusionista gallega Chefa Alonso presenta en Madrid, el jueves 1 de junio de 2023, a las 18:30h, en Enclave de Libros (C/ de los Relatores 16. Metro Tirso de Molina), la nueva edición ampliada de su libro «Improvisación libre. La composición en movimiento», editado por Cántico, dentro de la colección La hora de la estrella. La autora conversará con Gonzalo Abril y Flo Guerín, autores de los prólogos, y Concha García, directora de la colección.
Sobre Chefa Alonso

Chefa Alonso nació en La Coruña. Licenciada en Medicina por la Universidad de Santiago de Compostela en 1980, es Doctora en Composición e Improvisación por la Universidad de Brunel (Londres), título que consiguió en 2007. Si bien lleva más de siete lustros años dedicada a la música, nunca ha olvidado su segunda vocación, compaginando ambas desde 1999 en el proyecto de improvisación Bailar el agua, dirigido a discapacitados físicos y psíquicos.
Saxofonista y percusionista de free jazz e improvisación libre, compone música para espectáculos teatrales, de danza, poesía, circo y espectáculos audiovisuales, además de realizar una importante actividad docente, impartiendo talleres de improvisación a músicos, actores o bailarines, y dirigiendo orquestas de improvisadores como OMEGA (Orquesta de Música Espontánea de Galicia), FOCO (Orquesta de improvisadores de Musicalibre) o Entenguerengue (Orquesta de improvisadores de Andalucía).
Es cofundadora de Musicalibre y ha organizado durante varios años el Festival Internacional de Improvisación Hurta Cordel, en Madrid. Realiza la dirección musical de CIRCO INTERIOR BRUTO, un espectáculo de circo contemporáneo español, estrenado en Amiens (Francia), en abril de 2015 y de Al Filo 2011 y 2012, maratón de circo contemporáneo, producido por Escena Contemporánea y el Circo Price.
Crea y dirige la Orquesta Carníval, proyecto que mezcla la improvisación —con y sin conducción— y la composición previa, para integrar, con un espíritu libre, la música de circo, el free jazz, la poesía, la música electrónica y experimental, la danza. Ha tocado en diferentes festivales europeos (Alemania, Inglaterra, Francia, Suiza, Bélgica, Rumania, España) y ha dado cursos y talleres de improvisación en distintos países de Latino-América como Brasil, Argentina, Uruguay, México y también en Indonesia.
Forma o ha formado parte de los grupos Sin Red, Tangram, Dada Jazz, Molimo, Uz, Dúo Alonso/Kaul o Akafree…
Es autora de los libros Enseñanza y aprendizaje de la improvisación libre. Propuestas y reflexiones. (Editorial Alpuerto, 2014) e Improvisación libre. La composición en movimiento (Editorial Dos Acordes, 2008; Cántico, 2023).
Más información en TAM TAM PRESS:
- Entrevista/ Chefa Alonso: “La improvisación es el lenguaje de la libertad”
- Página de Chefa Alonso
Nicolás Guillén. Los Burgueses
ROSALÍA: O AMOR DA PATRIA GALEGA por Carlos Callón
ROSALÍA: O AMOR DA PATRIA GALEGA
Carlos Callón
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
Hai século e medio, unha moza con pouco máis de vinte anos mudou a Historia. Iso de mudar a Historia non é cousa que aconteza todos os días. Ela era consciente de que os seus libros abrían camiños, que con eles “levantaba unha bandeira” da que non ía desertar. De feito, este recanto do mundo chamado Galiza non é o mesmo após Rosalía de Castro. Hai un antes e un despois.
As palabras que lanzou abriron moitos ollos e calmaron moitas sedes. Non é difícil decatarse da sequidade nos beizos desa cultura silenciada por xeracións e xeracións, mesmo con violencia. Na escola —nunca o esquezamos—, a rapazada que usaba a lingua de Follas novas era castigada vilmente.
As palabras de Rosalía dábanlle dignidade e sentido á fala do pobo galego e ás súas vidas sen nome. As traballadoras e os traballadores conseguían un espello para pensar e un altofalante para denunciar os abusos que padecían:
Por xiadas, por calores,
desde que amañece o día
dou á terra os meus sudores
mais canto esta terra cría,
todo... todo é dos señores.
As mulleres, condenadas desde o berce a unha cadea perpetua de explotación e mudez, gañaban o dereito á palabra:
O que me conmoveu sempre, e polo tanto non podía deixar de ter un eco na miña poesía, foron as innumerables coitas das nosas mulleres (...). No campo compartindo mitade por mitade cos seus homes as rudas faenas, na casa soportando valerosamente as ansias da maternidade, os traballos domésticos e as arideces da probeza. Soias o máis do tempo, tendo que traballar de sol a sol, e sin axuda pra mal manterse (...).
Diversas formas de amar e de vivir a sexualidade (o que hoxe chamamos LGBTQ) sobardaban as censuras:
Solo a virxe é máis hermosa
que eres ti, bendita santa,
i o teu rostro pelegrino,
o temido demo espanta.
De ti, vivo namorada,
en ti penso con fervore.
Que eu ben sei que che contenta
este puro e santo amore.
Quen poidera...! Quen poidera...!
Xunta ti vivir segura,
manantial que mel derrama
pura fonte de ternura!
E Galiza, a quen ela, a pesar de tantos ataques, sempre defendeu con perseveranza como a súa “patria”, forxaba as chaves para soñar un mañá diferente:
Probe Galicia, non debes
chamarte nunca española,
que España de ti se olvida
cando eres, ai!, tan hermosa.
“O amor da patria me afoga”, escribiu na obra con que inaugurou a literatura galega contemporánea. O seu inmenso segundo libro no noso idioma vai dedicado ás persoas que se organizaban “volvendo para a súa patria os ollos e o corazón”. A patria galega, sempre a patria galega no centro dos seus desacougos, tamén na súa obra en castelán:
...que es el silencio hermano de la muerte
y yo no quiero que mi patria muera,
sino que como Lázaro, ¡Dios bueno!,
resucite a la vida que ha perdido,
y con voz alta que a la gloria llegue,
le diga al mundo que Galicia existe.
Ese amor que ela aqueceu e proxectou é un alento que aínda hoxe mapea horizontes, abre porvires e renace día a día en cada persoa que levanta a cabeza para que Galiza exista, nun mundo mellor, diverso e igualitario. Un mundo, en fin, máis rosaliano.
Carlos Callón
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG)
#_rdc2024 #oamordapatriagalega
https://www.aelg.gal/actividades/dia-de-rosalia-de-castro/2024/2/23/dia-de-rosalia-de-castro-2024
maniquí
A inmersión de Safo, de Alba Cid
A inmersión de Safo
y el nombre de las cosas que es mentira y es caridad
Claudio Rodríguez, desde Juan Andrés García Román
Safo dóbrase sobre si mesma
até abrazar as súas pernas flexionadas.
desde atrás, o seu lombo é un arco de cerdeira
un exoesqueleto dourado
a punto de eclosionar.
o verán en que pisamos a Costa Leste
as radios emitían constantes avisos sobre a próxima saída das
cigarras.
non fixeramos os vinte, e durante dous segundos pensámonos
practicamente irmás
dun billón de parasitos subterráneos
de ollos vermellos
adheridos ás raíces das árboles durante dezasete anos
contendo o titilar da vida durante dezasete anos
vivos aínda grazas ao zume desas mesmas raíces.
e por riba, quen sabe, a tres ou catro cuartas de noso agocho
nenos rodando até conseguir un corpo
por riba,
a persecución constante da luz e as sombras
por riba,
as colleitas e os golpes de aixada de varias xeracións.
dime,
cando as cigarras emerxen da terra, que encontran?
nenas trenzando talos de anís
para facer coroas,
humus e árbores froiteiras,
a beleza das insinuacións.
logo despregan unhas ás con brillo celofán
e adquiren a forma adulta.
dezasete anos nas raíces, un mes baixo a luz solar.
a poeta resplandece,
exiliada en Siracusa.
Safo escribe:
pero unha especie de desexo ten poder sobre min
morrer e observar desde as alturas
a rosada nas flores de loto das ribeiras do Aqueronte.
Safo escribe e arquea o lombo.
pero o estado do papiro impídenos saber
se está a anticipar a branca roca de Leucas
(desde a que se lanza ao mar en todos os lenzos do XIX)
ou a caída -case imperceptíbel-
das crías das cigarras desde as árbores,
rebotando sen eco
até enterrarse.
pintura de Jorge Vidal
EL VIOLADOR DE PASSENACK, de W. CARLOS Williams.
era muy amable. Cuando ella recuperó
El sentido, él dijo: 《todo está en orden, chica,
he estado aquí cuidándote 》.
En menudo lío estaba metida. Entonces el añadió:
《Ya nunca te olvidarás de mí 》
Y la llevo a casa en coche.
《Solo un enfermo -dijo ella-
haría algo así.
Debe de ser eso.
Nadie salvo un infectado podría ser
tan demencialmente cruel. Quiere
contagiárselo a otro...
para justificarse. Pero si resulta
que tenga una infección venérea
no voy hacer por curarme.
Me niego. Antes me encontraréis muerta
en la cama. ¿Por qué no?》Estás eran
las cosas que decía.
《Ojalá pudiera pegarle un tiro. ¿te gustaría
conocer a una asesina?
Soy capaz de hacerlo.
Lo sabré a finales de esta semana.
No pude gritar. Le golpeé
unas cuantas veces.
pero era demasiado fuerte para mi.
Todavía no lo entiendo. Yo no me desmayo
así como así.
Cuando volví en mi y me di cuenta
de lo que había pasado, lo único que pude hacer
fue blasfemar.
e insultarle con todas las palabrotas
que sé. Me alegré tanto
de que me llevarán a casa.
Supongo que es cosa de mi cabeza...el temor
a una infección. Preferiría mil veces
haberme quedado embarazada.
Pero es la inmundicia la que no puede curarse.
Y el odio, el odio a todos los hombres
y el asco》.
William Carlos Williams
Traducción de Juan Miguel López Merino
ANTOLOGÍA BILINGÜE
ALIANZA EDITORIAL